top of page

Cumhuriyet Değerlerinin Işığında Bir Türk Aydını: Tarık Zafer Tunaya

Yazarın fotoğrafı: Attila ÖzmekikAttila Özmekik

Güncelleme tarihi: 21 Kas 2022


Tarihte ilerici hareketlerin hemen hepsinde aydınların rolü büyüktür. Halkı aydınlatır yol gösterirler. Fransız Devriminde Voltaire, Rousseau, 1848 Devrimlerinde Marx, Engels, Ekim Devriminde Gorki ve daha saymakla bitiremeyeceğimiz nice örnek. Bu insanlar her ne kadar farklı coğrafyalarda farklı dünya görüşlerine sahip olurlarsa olsunlar halka önderlik etmişler ve görüşleri hâlâ güncelliğini korumaktadır. Tarık Zafer Tunaya da Türk aydınlarının en önemli isimlerinden biridir.

Tarık Zafer Tunaya 1916 yılında İstanbul’da doğdu. 1936 yılında Saint Benoit Lisesi’ni birincilikle bitirmiş, ardından 1940 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1946 yılında “Müessese Teorisinde Fikir Unsuru ve Bazı Hususiyetleri” konulu tezini yazarak doktor ünvanını aldı. “Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyet’in Fikir Cereyanları” adlı doçentlik tezini yazan Tunaya 1949 yılında Umumi Amme Hukuku kürsü doçentliğine atandı. Fakülte Meclisi kararıyla 1953-1954 yılları arasında mesleki incelemelerde bulunmak için Avrupa’ya gönderildi. Daha sonra Rockefeller Vakfı’nın daveti üzerine bir yıl Amerika’da araştırmalar yapar. 1960 yılında Milli Birlik Komitesi tarafından Anayasa Hazırlama Komisyonu’na üye olarak atandı. Komisyon başkanı Sıddık Sami Onar ile yaşadığı anlaşmazlık sonucu görevinden alındı. 27 Ekim 1960 tarihinde Milli Birlik Komitesi’nin 147 profesör, doçent ve asistanın üniversite ile ilişiğinin kesilmesi kararı sonucu Paris’te NATO emrinde görevlendirildi. 1968 yılında üniversiteye döndü ve 1 Numaralı Anayasa Kürsüsü Başkanlığı’na getirildi, aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı’na seçildi, bir sene sonra da görevinden istifa etti. 1979’da İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Kurucu Heyeti’nde yer aldı, aynı zamanda fakülte dekanlığına seçildi. Emekliliğine 3 ay kala 1980 darbesi sonrasında kurulan askeri yönetim tarafından görevden alındı. 29 Ocak 1991’de yaşama veda etti

Tarık Zafer Tunaya Türkiye’de siyaset biliminin gelişmesine büyük katkılar sunmuştur. Kurucusu olduğu İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ndeki birçok akademisyene yol göstermiş, yayınladığı makaleleri ve kitapları öğrencilere ışık olmuştur. Fransız Hükümeti tarafından Legion d’Honneur nişanı ile ödüllendirilmiştir.

Tarık Zafer Tunaya Cumhuriyet’in ilk nesline mensuptur. Ülkenin laikleşmesi ve modernleşmesi hususunda önden gelen bir aydındır. Hukuk profesörü olmasının bu konuda etkisi büyüktür. Yeni bir devletin doğuşuyla birlikte laik hukuk sisteminin inşa edilmeye başlandığı dönemde yaptığı çalışmalar Cumhuriyet’in ülkede tanınmasına ve halka anlatılmasında önemli rol oynamıştır. Aynı zamandan hukukun Cumhuriyetin eşitlikçi politikası içerisinde oluşacağını düşünmüştür.¹

Ulus-devletin önemine dikkat çeken Tunaya, bu hususu devleti kutsallaştırmadan yapmıştır. Uluslaşmayı sadece cephede kazanılan savaş üzerine anlatan tarih yazıcılığına katılmamış, cephenin öneminden ziyade cephe gerisinin önemine vurgu yapmıştır. Tarihi anlatıcılığı yaparken dünü görmezden gelmeden bugüne yorumlamış, akışkanlık kazandırmıştır.²

Dikkat çektiği diğer bir önemli olay ise II.Meşrutiyet.

II.Meşrutiyet’i “laboratuvar” olarak nitelendirmiş, Türk aydınlanmasının temel taşının bu olayla atıldığını Türk tarih yazıcılığına kazandırmıştır.³ Bu konuyu doçentlik tezinde de işlemiştir. Tunaya Türk Devrimi’ni tarihin kaçınılmaz bir olayı olarak nitelendirmiştir. Devrimin ilk hedefinin milli hürriyet ardından ferdi hürriyet olduğunu vurgulamıştır.⁴

Tunaya sadece İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi doçentliği ve Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin kurucu doçentliği gibi akademik alan dışında da birçok öğrenci yetiştirmiştir.

Çarşamba günleri evinde öğrencileriyle yaptıkları buluşmalara “Çarşamba Toplantıları” adı verilmiştir. Bu toplantılarda Türk anayasal hayatına, siyasi hayatına ve güncel konulara değinilen sohbetler gerçekleştirilmiştir. Prof.Dr. Mete Tunçay, Prof.Dr. İlber Ortaylı, Erdal İnönü, Şener Şen ve Mehmet Ö. Alkan gibi isimler bu toplantılara katılmıştır.⁵

Sonuç olarak Tarık Zafer Tunaya, Cumhuriyetimizin yetiştirdiği aydınlardan biridir. Hukuk ve siyaset bilimine yaptığı katkılar akademinin geleceğine ışık tutmaktadır.



KAYNAKÇA


1) Hasan Öztürk, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 66, Bahar 2020, s.281-303.

2) “Tarık Zafer Tunaya ve Cumhuriyet’i Savunmak” Zafer Toprak, Tarih ve Toplum Dergisi, sayı 87, Mart 1991, s.23-27.

3) Mehmet Ö. Alkan(der) Yadigar-ı Meşrutiyet İçinde, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010.

4) Hasan Öztürk, Türkiye’de Devletçiliğin Ortaya Çıkışı ve Uygulanması Üzerine Ali Fuad Başgil ve Tarık Zafer Tunaya’nın Görüşleri, Tarih ve Gelecek Dergisi, Haziran 2021, cilt 7, sayı 2.

5)

Gogol’un Paltosu: Tarık Zafer Tunaya ve “Siyasi Partiler” Mehmet Ö. Alkan, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 2004, s.475-481.


Bu içerikten yapılacak alıntılar için herhangi bir izne gerek yoktur. Atıf gösterme koşullarına uygun bir biçimde alıntı yapılabilir. İçeriğin tamamı kullanılmak isteniyor ise Siyaset Bilimi Kulübü'nden kesinlikle izin alınması gerekmektedir.








129 görüntüleme0 yorum

İlgili Yazılar

Hepsini Gör

Yorumlar


Ly7ulAhk_400x400.png
Istanbul_Universitesi.png

İstanbul Üniversitesi
Siyaset Bilimi Kulübü

  • Instagram
  • Grey Twitter Icon
  • Grey LinkedIn Icon
bottom of page